Sastra Lisan e Bhâsa Madhurâ

Pambuko (Pendahuluan)

Halo, murit-murit SMP Kelas 8! Sampeyan ta' asing sareng carèta rebbuan, tembhângan, otaba pèpènteran sè ghâllu ècarètaaghi otaba èlakoaghi kalabân bhâsa Madhurâ, kan? Nah, sadhâjâ èto paneka bângsa dhâri sastra lisan. Sastra lisan paneka karayâan bhâsa sè ètorrongan dhâri compo' ka compo' otaba dhâri generasi ka generasi kalabân lisan, ta' ètulis. Paneka sangat penting polana ngandung nilai-nilai budhâjâ, ajhâr, sareng carèta dhâri jaman lanjheng. 😊📚

Ponapan Sastra Lisan Paneka? (Apa itu Sastra Lisan?)

Sastra lisan paneka sastra sè ètorrongan sacara lisan, dhâri compo' ka compo' otaba dhâri generasi ka generasi. Bâ'na bisa mèyarsaagi carèta rebbuan dhâri nèk-bhu'na, otaba mèyarsaagi tembhângan jhegghung sè ènyanyèyaghi bi' orèng dhâri tèggal. Paneka sadhâjâ contona sastra lisan. Ciri-ciri sastra lisan paneka:

• Ta' ètulis: Karayâan sastra paneka ta' kasebbut e dalem bâburughan otaba buku.
• Ètorrongan sacara lisan: Dhâri mulot ka mulot, dhâri orèng sè settong ka orèng sè laèn.
• Bisa malenggi: Polana ta' ètulis, sastra lisan bisa ngalakone parobahan cè' sakonnè' sabâb orèng sè nyarèta'aghi bisa nambah otaba ngorangè.
• Milik komunal: Paneka dhâk-dhâkan milék orèng bânnya', ta' milék saongghu sèttong orèng.

Macem-macem sastra lisan sè bisa ètemmowaghi e Madhurâ, antarana:

• Carèta Rebbuan (Dongeng): Carèta fiksi sè ngandung ajhâr. Contona Carèta Joko Tole, Carèta Bâ'na' Angkrongan.
• Tembhângan (Lagu Rakyat): Lagu sè ènyanyèyaghi orèng dhâri compo' otaba daèrah. Contona Tembhâng Jhegghung, Tembhâng Ngabuk.
• Pèpènteran (Teka-teki): Panèka bângsa partanyâan sè butuh pamèkkèran kangguy njâbâb.
• Parèbhasan/Saloka/Bidal (Peribahasa/Pepatah): Okara pandhâ' sè ngandung ajhâr otaba filsafat. Contona "Angè' ka bângsal, dhengè' ka dhâpor".
• Pantun: Bângsa puisi pandhâ' sè ngandung sampiran sareng isi.

Conto Panarèpan Sastra Lisan e Pèttèk Sapo (Contoh Penerapan Sastra Lisan dalam Kehidupan Sehari-hari)

Sampeyan bisa nemmowaghi sastra lisan e pèttèk sapo. Kèra-kèra kè' ngèrèng:

• Nèk-bhu'na nyarèta'aghi Carèta Joko Tole: Sampeyan ngerengaghi carèta paneka. Èto sastra lisan. 😊
• Orèng mènyanyèyaghi Tembhâng Jhegghung pas èlakoaghi bi' oreng sè laèn: Èto paneka cara sastra lisan ètorrongan.
• Sampeyan atanya'aghi Pèpènteran ka kanca: "Èpakèyan èssè'è, èbuwang èlè'è. Panapa kadhipaneka?" (Jawaban: rokok/tingwe).
• Orèng ngoca'aghi Parèbhasan kangguy ajhâr: "Lopè' èbhâsa, lè'èr èbhâsa." (Artinya: Orang yang banyak bicara namun tidak melakukan apa-apa).

Sastra lisan paneka jhughân bisa nganyaman carèta sejarah otaba kaparcayan orèng compo'. Penting kangguy kita' sadhâjâ ngarawat sareng ngajhâri sastra lisan ka adhi'-adhi' kita', sopajâ ta' malenggi otaba lènyap.

Rangkoman (Rangkuman)

Jâri sastra lisan paneka karayâan bhâsa sè cè' kayaanè è Madhurâ. Paneka ètorrongan sacara lisan, ta' ètulis, bisa malenggi, sareng milék orèng bânnya'. Macemna èntarana Carèta Rebbuan, Tembhângan, Pèpènteran, Parèbhasan, sareng Pantun. Penting kangguy kita' sadhâjâ ngarawat paneka polana ngandung nilai budhâjâ sè lanjheng. Ajhâr sastra lisan paneka jhughân ngajhâri kita' kangguy ngargâi arèk-orèk lèbur dhâri orèng sè laèn. 📚